Mediacja administracyjna i ugoda administracyjna

Instytucje mediacji i ugody stanowią alternatywne metody rozstrzygania kwestii spornych.

Mediacja odgrywa istotną rolę w wypracowaniu porozumienia przez strony, w krótkim czasie. Nieustannie wzrastająca świadomość prawna obywateli, a także liczne działania promujące mediację powodują, że coraz więcej osób decyduje się rozwiązać spór właśnie w ten sposób.

Mediacja stanowi jedną z alternatywnych możliwości ugodowego rozwiązania konfliktu. Cechą charakterystyczną mediacji jest przede wszystkim jej dobrowolność, co oznacza, że strony w każdej chwili mogą zaprzestać mediacji, a jej prowadzenie nie musi skończyć się wypracowaniem kompromisowego rozwiązania sporu, Mając powyższe na uwadze, wobec uczestników postępowania mediacyjnego nie może być stosowana jakakolwiek forma presji czy nacisku w związku z podjęciem mediacji.

Kolejną istotną cechą mediacji jest jej całkowita poufność. Wszystkie informacje ujawnione w toku postępowania mediacyjnego są objęte tajemnicą. Mediacja w postępowaniu administracyjnym daje możliwość wspólnego stworzenia rozwiązania pomiędzy stronami, a także doprowadzenia do definitywnego załatwienia sprawy administracyjnej przy udziale mediatora. Mediator odznacza się bezstronnością̨ i neutralnością̨. Należy także zwrócić uwagę na to, iż powinna to być osoba wyróżniająca się zarówno empatią, jak i uczciwością.

Na gruncie postępowania administracyjnego mediacja została obwarowana dodatkowymi wymogami, których spełnienie jest konieczne dla jej skuteczności prawnej. Ugoda wypracowana w toku mediacji wymaga zatwierdzenia przez organ administracyjny, który obowiązany jest na gruncie prowadzonego postępowania do załatwienia sprawy administracyjnej i skonkretyzowania praw i obowiązków strony przez wydanie aktu administracyjnego. Przyjęte w toku mediacji ustalenia stron oczywiście muszą mieścić się w zakresie aktualnie obowiązującego prawa, co wymaga sprawdzenia przez organ prowadzący sprawę administracyjną. Podkreślić należy, że ugoda zawierana jest przez strony postępowania, a organ, przed którym toczy się postępowanie, nie jest uczestnikiem postępowania mediacyjnego.

Rozwiązanie sporu poprzez zawarcie ugody jest możliwe wyłącznie gdy:

-​przemawia za tym charakter sprawy,

-​przyczyni ona się do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania,

-​nie sprzeciwia się temu przepis prawa.

Obowiązkową formą zawarcia ugody jest forma pisemna. Zostaje ona utrwalona w aktach sprawy w formie protokołu, który podpisuje upoważniony pracownik organu prowadzącego postępowanie administracyjne. Pierwszą czynnością związaną z zawieraniem ugody jest złożenie przez strony zgodnego oświadczenia woli o jej zawarciu.

Wskutek tego, organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji administracyjnej, wyznaczając jednocześnie stronom termin do zawarcia ugody.

Treść ugody administracyjnej nie może być stronom narzucona przez organ administracji publicznej. Powinien on jedynie realizować zasadę informowania, w szczególności pouczając strony o ewentualnych negatywnych przesłankach dopuszczalności zawarcia ugody. W trakcie sporządzania ugody do protokołu przez pracownika organu prowadzącego postępowanie administracyjne strony mają prawo zgłaszać zastrzeżenia co do jej treści, a także w każdej chwili mogą złożyć oświadczenie o odstąpieniu od jej zawarcia. Bardzo ważnym elementem są podpisy stron. Ich brak oznacza, że do skutecznego zawarcia ugody nie doszło.

Kodeks postępowania administracyjnego nakłada na organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, obowiązek potwierdzenia jej wykonalności na egzemplarzu ugody.

Dotyczy to zarówno oryginału ugody, który znajduje się w aktach sprawy, jak i jej odpisów doręczanych stronom wraz z postanowieniem o zatwierdzeniu ugody. Potwierdzenie wykonalności ugody stanowi warunek jej wykonania.

Skutki prawne, jakie wywołuje zatwierdzona ugoda administracyjna są analogiczne do skutków wywoływanych przez decyzję wydaną w toku postępowania administracyjnego. Wobec tego strona uzyskuje prawo do kontroli czynności organu w trybie złożenia zwykłego środka prawnego, jakim jest zażalenie na postanowienie zatwierdzające zawarcie ugody. Organ rozpoznający zażalenie może utrzymać w mocy zaskarżone postanowienie o zatwierdzeniu ugody albo je uchylić.

Klaudia Korkosz, Agata Morawiec