Darowizny na przeciwdziałanie COVID-19 w rozliczeniu PIT

W dniu 2 marca 2020 r. uchwalona została ustawa o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1842, zwana dalej ustawą o COVID-19)

Ustawa wprowadziła zmiany w wielu ustawach, m.in. w ustawie z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1426, zwanej dalej ustawą o PIT) oraz w ustawie z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1905, zwanej dalej ustawą o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Mianowicie w ustawach tych wprowadzono ulgę od podatku od osób fizycznych, tzw. ulgę związana z darowiznami na walkę z pandemią COVID-19, uregulowaną w art. 52n ustawy o PIT oraz w art. 57b ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, które wskazują zasady i podmioty uprawnione do stosowania wspomnianej ulgi.

Zgodnie z art. 888 §1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz. U. z 2020 r., poz. 1740) definiującym umowę darowizny stronami tej umowy są darczyńca i obdarowany, a jej przedmiotem – zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego.

Wedlug ustawy o PIT oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym podatnik w zależności od tego z jakiego źródła osiąga dochód może być opodatkowany w formie skali podatkowej, podatku liniowego, ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych albo karty podatkowej, co przesądza odpowiednio obowiązek rozliczenia tego podatku na deklaracji PIT-37 albo jako przedsiębiorca w zeznaniu rocznym PIT-36 (dla podatników rozliczających się wg zasad ogólnych), PIT-36L (dla podatników rozliczających się wg 19% stawki podatku), PIT-28 (dla podatników rozliczających się w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych) lub PIT-16A (dla podatników rozliczających się w formie karty podatkowej).

Jednakże możliwość odliczenia darowizn na przeciwdziałanie COVID-19 dotyczy wszystkich powyższych form opodatkowania z wyjątkiem karty podatkowej. Nadto odliczenia darowizny na przeciwdziałanie COVID-19 nie może dokonać przedsiębiorstwo w spadku (art 52n ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 15 ustawy o PIT). Ponadto jak wskazują objaśnienia podatkowe Ministra Finansów z dnia 21 lipca 2020 r. ws. nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19 [Michał Dziwota, Arkadiusz Wieczorek, Objaśnienia podatkowe z dnia 21 lipca 2020 r. w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, Ministerstwo Finansów, s. 13] ulgę tą można także rozliczyć na deklaracji PIT-37 albo PIT-36 uwzględniającej dochody z rent lub emerytur przeniesione z deklaracji PIT-40A wystawianej przez organ rentowy, ale już nie na zeznaniu rocznym PIT-39, ponieważ podatek od dochodu ze zbycia substancji mieszkaniowej ma inny charakter niż wymienione powyżej formy opodatkowania i cechuje się odrębnymi (sankcyjnymi) zasadami obliczania podatku. Podatkiem od dochodu ze zbycia substancji mieszkaniowej obciążony jest dochód ze sprzedaży nieruchomości, jej części lub udziału oraz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, przed upływem 5 lat podatkowych od daty nabycia, chyba że skorzysta się z ulgi mieszkaniowej tj. dochód ten zostanie przeznaczony w ciągu kolejnych 3 lat na własny cel mieszkaniowy (art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a-c w zw. z art. 21 ust. 1 pkt 131 w zw. z art. 21 ust. 25-30 ustawy o PIT.

Kolejnym zeznaniem rocznym, w którym nie można dokonać odliczenia ulgi, jest PIT-38 obejmujący przychody z odpłatnego zbycia papierów wartościowych, instrumentów finansowych i realizacji tych praw, przychody z realizacji praw wynikających z papierów wartościowych, przychody z odpłatnego zbycia udziałów lub akcji, przychody z tytułu objęcia udziałów za wkłady niepieniężne w postaci innej niż przedsiębiorstwo lub jego zorganizowana część oraz przychody z odpłatnego zbycia walut wirtualnych.

Aby odliczyć ulgę trzeba dokonać darowizny na rzecz podmiotu wpisanego do wykazu placówek udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w związku z przeciwdziałaniem COVID-19 (o których mowa w art. 7 ust. 3 ustawy o COVID-19). „Dla potrzeb odliczenia istotne jest (…), aby w którymkolwiek momencie od dnia 1 stycznia do 30 września 2020 r. obdarowany podmiot znalazł się w wykazie placówek udzielających świadczeń opieki zdrowotnej w związku z przeciwdziałaniem COVID-19”. [Michał Dziwota, Arkadiusz Wieczorek, Objaśnienia podatkowe z dnia 21 lipca 2020 r. w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, Ministerstwo Finansów, s. 14]. Podmiotami wykonującymi działalność leczniczą są m.in. samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej, lekarze wykonujący samodzielnie praktykę lekarską działający jako przedsiębiorcy, instytuty badawcze oraz fundacje i stowarzyszenia, których celem statutowym jest ochrona zdrowia i działalność lecznicza (art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej – t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 295).

- Rządowej Agencji Rezerw Strategicznych w zakresie zadań ustawowych tej jednostki,

- Centralnej Bazy Rezerw Sanitarno-Przeciwepidemicznych w zakresie celów statutowych tej jednostki,

- domów dla matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, noclegowni, schronisk dla bezdomnych, ośrodków wsparcia, rodzinnych domów pomocy oraz niektórych domów pomocy społecznej,

- Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

Przekazanie efektywnej podatkowo darowizny mogło nastąpić także za pośrednictwem organizacji pożytku publicznego. Jednak pod warunkiem, że została przekazana na rzecz placówek i jednostek wskazanych wyżej w okresie od stycznia do maja 2020 r. Ponadto organizacja pożytku publicznego powinna przekazać podatnikowi pisemną informację o miesiącu przekazania środków pochodzących z darowizn oraz nazwie podmiotu, na którego rzecz środki te zostały przekazane (art. 52n ust. 2a ustawy o PIT oraz art 57b ust. 2a ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Przede wszystkim jednak należy zauważyć, że warunkiem umożliwiającym odliczenie darowizny na przeciwdziałanie COVID-19, jest określenie celu i formy darowizny, która efektywna podatkowo może stać się tylko wtedy, gdy została przekazana na wszelkie czynności związane ze zwalczaniem, zapobieganiem rozprzestrzeniania się, profilaktyką oraz zwalczaniem skutków, w tym społeczno-gospodarczych, choroby SARS-CoV-2 (art. 2 ust 2 ustawy o COVID-19 w związku z art. 52n ust. 1 in fine ustawy o PIT). Darowiznę można przekazać w formie pieniężnej lub rzeczowej. W przypadku rzeczy uwzględnia się jej wartość rynkową (Interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 15 września 2020 r., sygn. 0115-KDIT3.4011.389.2020.1.AD).

Aby dokonać odliczenia ulgi z tytułu darowizny na przeciwdziałanie COVID-19 podatnicy mogą w deklaracji rocznej lub od zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych, odliczyć darowizny przekazane od dnia 1 stycznia 2020 r. do końca miesiąca, w którym odwołano stan epidemii ogłoszony z powodu COVID-19, na przeciwdziałanie COVID-19. Oznacza to, że przekazanie darowizn w 2020 i 2021 roku jest efektywne podatkowo (art. 1 pkt. 24 lit. a oraz art. 3 pkt. 9 lit. a ustawy z dnia 28 listopada 2020 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne oraz niektórych innych ustaw – Dz. U. z 2020 r., poz. 2123).

Darowizny, które nie spełniają powyższych przesłanek, mogą być rozpatrywane wyłącznie w kontekście odliczeń darowizn określonych w art. 26 ust. 1 pkt 9 ustawy o PIT oraz art. 11 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym, tj. darowizn na rzecz organizacji pożytku publicznego (o których mowa w art. 3 ust. 2 i 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (t.j. Dz.U. z 2020 r. poz. 1057), na cele kultu religijnego, na cele krwiodawstwa oraz na cele kształcenia zawodowego (art. 52n ust. 3 w zw. z art. 26 ust. 1 pkt. 9 ustawy o PIT oraz art. 57b ust. 3 w zw. z art. 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).

Przekazując darowiznę, tak żeby stała się efektywna podatkowo, należy posiadać dowód jej przekazania. Darowizna pieniężna powinna być potwierdzona dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego, a inna niż pieniężna potwierdzona dokumentem, z którego wynikają dane darczyńcy oraz wartość darowizny, a także oświadczenie o jej przyjęciu (art. 52n ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 6b oraz ust. 7 pkt. 1 i 2 ustawy o PIT).

W zależności od okresu przekazania darowizny, możliwa wysokość odliczenia ulgi kształtuje się inaczej. W przypadku darowizn przekazanych w okresie od stycznia do kwietnia 2020 r. odliczeniu podlega kwota stanowiąca równowartość 200% darowizny, w maju 2020 r. – kwota stanowiąca równowartość 150% darowizny, w okresie od czerwca do września 2020 r. – kwota stanowiąca równowartość darowizny, w okresie od października do grudnia – kwota stanowiąca równowartość 200% darowizny. Względem roku bieżącego tj. 2021 odliczeniu podlegać będzie: w przypadku darowizn przekazanych w okresie od stycznia do marca – 150% kwoty stanowiącej równowartość darowizny, a w kolejnych okresach, aż do końca miesiąca, w którym zostanie odwołany stan epidemii – kwota stanowiąca równowartość darowizny (art. 52n ust. 2 ustawy o PIT).

Odliczeń nie można dokonać w przypadku darowizn, które zostały zwrócone, zaliczone do kosztów uzyskania przychodu (w sytuacji prowadzenia działalności gospodarczej) oraz zostały odliczone w innym zeznaniu podatkowym dotyczącym tego samego roku. Jedną darowiznę można odliczyć tylko raz w jednej deklaracji za dany rok podatkowy (art. 52n ust. 4 w zw. z art. 26 ust. 13a ustawy o PIT).

Rozliczenia ulgi z tytułu darowizn na przeciwdziałanie COVID-19 po spełnieniu wszystkich przesłanek dokonuje się na załączniku do deklaracji podatkowej PIT/O w części B, na co wskazuje broszura informacyjna do załącznika PIT/O [Broszura informacyjna do załącznika PIT/O składanego wraz z zeznaniem PIT-28, PIT-28S, PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS lub PIT-37 za 2020 rok, Ministerstwo Finansów, s. 2-4].

Gabriela Kaim

Artykuł przygotowany na podstawie:

- Michał Dziwota, Arkadiusz Wieczorek, Objaśnienia podatkowe z dnia 21 lipca 2020 r. w sprawie nowych preferencji stosowanych w związku z ponoszeniem negatywnych konsekwencji ekonomicznych z powodu COVID-19, Ministerstwo Finansów [https://www.gov.pl/.../objasnienia-podatkowe-z-21-lipca..., dostęp z dnia 11.05.2021 r.],

- Broszury informacyjnej do załącznika PIT/0 składanego wraz z zeznaniem PIT-28, PIT-28S, PIT-36, PIT-36S, PIT-36L, PIT-36LS lub PIT-37 za 2020 rok, Ministerstwo Finansów, [https://www.podatki.gov.pl/.../broszura-pit-o-za-2020..., dostęp z dnia 11.05.2021 r.].